Trích trong tập sách “Các nhà khoa bảng Hà Tĩnh” của Thái Kinh Đỉnh



Có một con người thật kỳ lạ : Ông đã sống 110 năm suốt triều Nguyễn, từ năm gần cuối vua đầu Gia Long (1818) đến những năm đầu vua cuối Bảo Đại (1928). Chính con người ấy lại đã làm nên một chuyện kỳ lạ, độc nhất vô nhị trong lịch sử khoa cử Việt Nam một “Nghệ trường giai sự”. Đó là Đoàn Tử Quang, quê quán xã Phụng Công, huyện Hương Sơn (nay là xã Đức Hòa, huyện Đức Thọ).

Lược trích trong cuốn: “Nguyễn Công Trứ trong dòng lịch sử - Đoàn Tử Huyến chủ biên – NXB Nghệ An”
***

Nguyễn Công Trứ và Nguyễn Quý Tân tuy hơn thua nhau đến 36 tuổi, nhưng do phục tài đức của nhau mà thành bạn tâm giao, tri kỷ.

(Trích : Lãng du trong văn hoá Việt Nam của Hữu Ngọc)



Năm 1883, triều đình nhà Nguyễn ký hiệp ước Harmand công nhận sự đô hộ của Pháp. Nhưng phong trào Cần Vương chống Pháp kéo dài từ 1885 – 1896. Sau đó, các nhà nho nhận thầy sự phá sản của Khổng học chính thống, tách ra theo hai khuynh hướng: một bên chấp nhận sụ cộng tác với Pháp để bảo tồn vương quyền và sinh sống trong một xã hội văn minh văn hoá Phương Tây, một bên tiếp tục đấu tranh cho độc lập bằng cách cách tân Khổng học, tiếp thu các tư tưởng dân chủ tư sản phương Tây, đặc biệt của các triết gia ánh sáng Pháp (thế kỷ 18) qua các bản dịch Trung Quốc (Tân thư).

Nguồn tư liệu:
- Văn hóa Xứ Nghệ
- Nhân tài đất Việt
- Các nhà khoa bảng Hà Tĩnh
- Trang web Wikipedia
- Và một số tư liệu khác viết về vua Quang Trung.
Bài viết tổng hợp của Phlanhoa
=========

Trích đoạn trong cuốn Tiểu thuyết lịch sử “Nguyễn Du” của Nguyễn Thế Quang.


Đại lễ xong, bãi chầu sớm, các quan văn võ ai về chỗ nấy tiếp tục làm việc. Gia Long sang điện Cần Chánh làm công việc của mình, phê đọc tấu sớ. Xế chiều Trịnh Hoài Đức xin vào, nét mặt hoan hỉ:

Nguồn tư liệu: Trích trong cuốn “Tìm trong di sản văn hóa Xứ Nghệ”
Tác giả: Đào Tam Tĩnh
Ảnh: sưu tầm Internet


Trong quá trình biên soạn sách “Khoa bảng Nghệ An”, tôi cứ nghĩ mãi về hình ảnh con cá gỗ được gán ghép cho tính cách kiệm ước của Nho sinh và thầy đồ Xứ Nghệ, nhưng càng nghĩ tôi càng tự hào thêm về họ, vì họ đã dám vượt khổ để vươn tới tương lai tốt đẹp, với khát vọng lớn lao, muốn được đổi đời, muốn được cống hiến nhiều cho xã hội qua học tập, rèn luyện ý chí để thành danh trong khoa bảng, quan trường.

Trích đoạn trong cuốn tiểu thuyết lịch sử “Nguyễn Du” của Nguyễn Thế Quang


Đêm 16 tháng giêng năm Giáp Tuất-Gia Khánh năm thứ 18 (Gia Long năm thứ 13-1814), bên bờ sông Tương dưới ánh trăng thanh, nhiều người dân Hồ Nam đứng xem một ông quan Việt kính cẩn cầu hồn người con vĩ đại – nhà thơ lớn của nước mình.

Kho tàng văn hóa dân gian Xứ Nghệ


Bà là con gái út của Nguyễn Công Trứ, nên tính cách và giọng điệu văn thơ có gen di truyền của cha. Tên thật của bà là Nguyễn Thị Quyên, nhưng bởi bà vợ của ông tú tài Trần Hữu Ý ở làng Đan Phổ, Nghi Xuân, nên dân làng gọi là bà Tú Ý.

Sưu tầm từ Văn hóa Xứ Nghệ



Chuyện kể rằng

Lược trích từ hai cuốn sách "Lãng nhân chơi chữ" và "Nguyễn Công Trứ trong dòng lịch sử"

Ông sinh ngày mùng một và chết ngày rằm (1778 – 1858). Khi mới lọt lòng, đã không thèm khóc lấy một tiếng, cứ nhắm nghiền mắt ngủ tì tì. Người nhà và bà con làng xóm đem nồi đồng, mâm thau ra làm xiềng la khua gõ ầm ĩ liên hồi cũng mặc. Mãi đến khi cả đám người lớn không còn hơi sức, xuôi xị, thì cậu bé Củng (Nguyễn Công Trứ) mới dõng dạc cất tiếng oang oang như chuông đồng.

Bố của Nguyễn Công Trứ là Đức Ngạn Hầu Nguyễn Công Tấn cho rằng đó là điềm báo hỉ, nên đặt tên húy cho con là Củng – chữ Nho có nghĩa là bền chặt; và tên chữ là Trứ - nghĩa là rõ ràng, nổi trội.

Lược trích từ "Kho tàng truyện dân gian Xứ Nghệ"


Phan Điện sinh năm 1874, mất năm 1945, quê xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, là một nhà nho, nhà thơ trào phúng xuất sắc của Xứ Nghệ.

Ngót nửa thế kỷ, tiếng tăm về thơ và tài ứng xử của Ông được truyền tụng không chỉ ở Xứ Nghệ mà cả xứ Bắc Kỳ, Trung Kỳ. Đặc biệt trong đó có những mẩu chuyện về tài nghệ dùng chữ nghĩa, mánh khóe thông minh để đã phá thói đời, đã gây nên tiếng cười đầy ý nghĩa giáo dục trong nhân gian. Dưới đây là một số câu chuyện ghi chép về Phan Điện

Lược trích từ "Kho tàng truyện dân gian Xứ Nghệ"