Chế biến, viết bài và ảnh của Phlanhoa
***


Ngày trở về thăm quê, qua cầu La Xá nước trong lặng lờ, vài con thuyền nan bé nhỏ, lướt khẽ như sợ làm xao động dòng sông, một đoạn bờ lở lộ ra màu cát xám xanh, khiến tôi tần ngần như thể mình vừa đánh rơi thứ gì đó xuống nước, nghe xon xót trong lòng.

Chợ Cầu vắng hoe, vẫn còn đó lơ thơ dăm ba nắm miến bột, nhưng món canh cáy thì đã thất truyền đi đâu. Bánh lọc, bánh trong nữa, sao lại chỉ còn là trong câu ca mà thôi? Cả con hến dắt hình như cũng chối bỏ ngôi chợ quê mà lên thị trấn tự khi nào.

Thắp nén hương cúi lạy Tổ tiên xong, tôi cầm tập bài viết về các món ăn dân gian Xứ Nghệ trong tay và gọi xe đi vào thành phố Hà Tĩnh tìm gặp người bạn làm nghề báo, đồ rằng sẽ nhờ bạn cho ý kiến. Không ngờ bạn nói một câu nghe chát mặn hết cả lòng:

-        Tụi mình ở quê nghèo lắm bạn nờ, cơm rau còn vất vả, mần chi đã được ăn mô mà biết ngon dở để mà ý kiến!

Tôi trở về đứng lặng trên cầu, nuốt nỗi niềm vào trong. Quê ơi! có thực sự nghèo đến độ ấy không? Hay chỉ là do hậu duệ vô tâm trước gia bảo của mẹ, bà để lại? Nếu chỉ vì sự đấu tranh dành quyền bình đẳng giới, mà để hậu duệ cháu con không còn biết miếng canh cáy là gì thì không đang tâm cho đành!

Chợ Cầu, Chợ Trổ, Chợ Thượng, Chợ Hạ… vào thời vua Lê Lợi đóng đô vùng đất này nghe nói đông vui nhộn nhịp lắm. Hàng hóa, sản vật tha hồ. Vùng đất Yên Hồ - La  Xá – Nhân Thọ khi đó nổi tiếng con gái thủy chung, đẹp người, đẹp nết. Đêm về thôn trên, làng dưới thậm thình tiếng cối giã gạo, người làm miến, kẻ làm bánh, nấu xôi… Nếu chợ Cầu nổi tiếng với món bánh lọc, bánh trong, hay món miến bột nấu với hai sản vật của dòng sông La là con dắt, con cáy (nên còn gọi là canh cáy); thì chợ Trổ lại nổi trội bởi món canh trìm (canh gà) và bánh lá gai…

Đâu phải vô cớ mà người đời làm thơ ca ngợi

Muốn ăn cơm nếp độ chà

Muốn coi gái đẹp thì ra Yên Hồ

Hay

Khéo thì bánh lọc, bánh trong

Vống thì gánh nước cho còng lưng tôm

…

Con hến, con cáy bây giờ vẫn không khác xưa, vẫn bóng dáng mờ ảo ẩn mình dưới làn nước xanh trong kia chờ đợi ân tình, sao con người nỡ lòng phôi pha cho được. Một ước ao lóe lên:

Tôi muốn được làm người bán hến ở chợ Cầu!

Tôi muốn những người con quê hương ngày quay về không còn cảm giác đói vị canh cáy!

Đứng trên cầu, mà đầu óc tôi cứ lởn vởn mơ về “hai dãy mê thiên” các sản phẩm hến, khói hương của những tô miến bột lan tỏa bờ sông. Tôi ao ước một ngày chợ Cầu trở lại cảnh nhộn nhịp trên bến dưới thuyền, và đêm về được thao thức trở lại với tiếng chày thậm thình giã gạo canh khuya…

Và nếu như một ngày kia, nơi bến sông bình yên này, biết đâu đó lại xảy ra một phường hội  hát ví dặm thì thật tuyệt vời làm sao…

 

Hến chiên dòn

Hến xào sắn

Cơm chiên hến

 

Hến xào miến bột

Nộm hến hoa chuối

Mâm cơm làng Sen của Phlanhoa tại cuộc thi ẩm thực mở rộng của Phụ nữ ngành Dầu Khí năm 2010

Giải chính: Giải nhì

Giải phụ : Món ngon sáng tạo dành cho món "Nộm hến sông La")