Kho tàng văn hóa dân gian Nghệ An – Hà Tĩnh
***

Tục xưa ở Xứ Nghệ, trong ngày rước dâu, dân làng bên nhà gái thường cử người đem một cái đẳng đặt ngang đường vào làng, bên trên bày trầu cau và rượu mừng chú rể. Khi nhà trai tới gặp cái đẳng thì thường phải cho tiền người đón đẳng mới được đi qua. Gọi là tục “đón đẳng”.

 

Nhưng Xứ Nghệ là vùng đất nổi tiếng chữ nghĩa, có khi nhà gái cắc cớ muốn thử thách nhà trai, không thực hiện tục “đón đẳng” bằng trầu cau, vòi tiền đám rước, mà giăng giây điều ngang đường treo một vế đối. Gặp trường hợp này, nhà trai phải cử người ra viết được vế đáp thì mới được đi tiếp để rước dâu.

 

Ở Hội Thống (Nghi Xuân) còn lưu truyền giai thoại có đoàn đi đón dâu thì bị nhà gái treo một cái sáo mành đề vế đối:

 

“Vườn cả ao liền, ruộng sâu trâu đực thiến”

 

Nhà trai cử người ra đối, hiềm nỗi nắng gắt chẳng nghĩ ngợi được gì, mới phát khùng cự nự “Trai lành đi hỏi vợ lại bảo thiến? coi thường người ta quá, thôi không đối nữa!”. Hiềm nỗi “không đối nữa” thì cả đoàn rước dâu cũng không đi tiếp được nữa. May thay, có anh đồ nho đi đằng sau đám rước, thấy nhà trai bí bách, bèn lẳng lặng tiến lên cầm bút đề:

 

“Cơi vàng điếu khảm, đàng nhựa ngựa dong cương”

 

Lại ở bên Nam Đàn có câu chuyện: đám rước dâu từ làng Trung Cần tới làng Dương Liễu. Lúc đi qua trên đê, nhà gái cho người xướng vế đối :

 

“Gái Dương Liễu, đi chợ Liễu, mặt hoa mày liễu, trông đẹp như tiên”

 

Trong đám rước dàng trai lập tức có người ứng khẩu:

 

“Trai Nam Hoa, đỗ Thám Hoa, áo gấm thêu hoa, ăn nhờ lộc thánh”

 

Quả là một đôi câu đối tuyệt hay, đáng để lưu truyền nhân gian.