Đề tài khảo luận "Văn hiến Việt Thường Thị" của Phan Lan Hoa
***

 

Tôi cần phải hiệu chỉnh lại vị trí của Thiên can và Địa chi trên bát quái đã vẽ ngày 8.7.2015. Đồng thời đổi tên thành “Việt Thường la bàn” thì sẽ hợp lý hơn. Bởi như tôi đã nói, đồ bàn này thực chất là Tiên tổ vẽ ra để đo lường thời gian, hướng đi của vận khí, nhằm mục đích giáo dục con dân cách tính toán mùa màng để mưu sinh.

La bàn của người Việt Thường là một công trình khoa học, không phải là thứ ma mị, mê tín dị đoan gì cả. Nhìn vào Việt Thường la bàn, quý vị sẽ ngộ ra, bất kể ai, tuổi tác nào cũng có thể sống tốt, nếu ngôi nhà của mình được trổ cửa chính hoặc cửa phụ, cửa sổ vào hướng gió an lành (Tây Bắc, Đông nam, Tây Nam, Nam). Bằng chứng thì tôi đã nói ở bài trước, ở vùng đất Việt Thường cổ, nhân dân cả xã, cả huyện đa phần trổ cửa cùng một hướng Tây Bắc - Đông Nam, đồng nghĩa tất cả mọi tuổi tác trong vùng đều sống tốt ở hướng này. Hơn thế nữa trên cùng một hướng nhà, các kiểu tuổi tác đều có nhiều người cùng thành đạt, điều đó khiến cho La Giang trở thành vùng đất địa linh nhân kiệt tiếng tăm để đời trong lịch sử.

Sẽ không có Lục thập hoa giáp như lịch Tàu. Bởi thực chất cái lịch biểu 60 năm chia thành ba kỳ và được gọi là Thượng nguyên, Trung nguyên, Hạ nguyên chẳng ăn nhập gì vào quy luật thời gian của âm lịch, hay của dương lịch cả?

Theo âm lịch, mỗi ngày có 12 giờ, mỗi năm có 12 tháng. 12 là chu kỳ mặt đất quay quanh mặt trời. Như vậy nhận định rằng văn hóa Đông phương chỉ có lịch âm là không đúng? 12 địa lý được tính theo vòng mặt trời, nên thời gian biểu thị là dương lịch. Ngoài ra còn có chu kỳ mặt trăng (âm lịch) quay quanh mặt đất với thời gian của một vòng quay là 29,5 ngày. Sự chênh lệc giữa hai chu ký Nhật, Nguyệt tạo nên tháng Nhuận, hay gọi là tháng không tiết khí. Cứ 34 tháng âm lịch thì có thêm một tháng không tiết khí. Bình quân giữa năm âm lịch và năm dương lịch là 360 ngày, nếu đem chia cho 12 tháng thì bằng bình quân 30 ngày mỗi tháng. Mỗi năm có 4 mùa, vị chi bình quân mỗi mùa sẽ là 90 ngày. 90 ngày cũng là chu kỳ hoàn thành của một vòng Lạc đạo. Như vậy chu kỳ Lục thập hoa giáp chỉ có 60 ngày không nhằm vào một mốc thời gian nào? Không đem lại ý nghĩa gì cả?

Từ lý do trên, trên Việt Thường la bàn không thể hiện Lục thập hoa giáp, mà thể hiện Thập nhị địa lý (12 Địa chi) và Thập nhị Thiên cầu (12 Thiên can) với nhiệm vụ độc lập với nhau. Cho nên sẽ không mang lại ý nghĩa gì khi kết nối theo kiểu: Giáp Tý, Ất Sửu, Bính Dần, vv…

Vòng Địa lý (Địa chi):  Có 12 lý, chủ về thời gian, hay nói cách khác là đồng hồ đếm thời gian, gồm chu kỳ mặt đất tự quay  (12 canh trong một ngày), hết một vòng sáng tối sẽ bắt đầu vòng mới; Chu kỳ mặt trời quay quanh quả đất cũng vậy, cứ hết 12 tháng thì quay trở về điểm xuất phát để bắt đầu chu kỳ mới.

Biểu tính thời gian theo vòng địa lý (12 địa chi)

 Vòng Thiên cầu (Thiên can): Cũng có 12 can (không phải 10) chủ trị 12 tiết khí chính xảy ra trong năm:

Biểu tính tiết khí theo Thập nhị thiên cầu (12 thiên can)

12 Thiên can chủ trị 12 tiết khí chính trong năm (lịch Tàu có 12 tiết khí và 12 trung khí), vị chi mỗi tiết khí bình quân 30 ngày. Tôi cho rằng hợp lý, bởi trên thực tế khí hậu nước ta không có đại hàn, may chăng một vài vùng núi ở phía bắc mới có vài ngày tuyết rơi; cũng như không có đại thử gây nên sa mạc như phương Bắc, cho nên việc chia thành 24 chu kỳ khí hậu sẽ không thể hiện rõ rệt được sự thay mùa.

Như ở kỳ trước tôi đã đề cập đến trục Tây Bắc – Đông Nam luôn có tổng âm dương bằng với trung cung. La bàn đồ vị trí địa lý nước ta cho thấy tiết  Xuân phân và Thu phân được phân bổ trên trục này. Khi Lạc đạo đi vào tiết Xuân phân và Thu phân thì thời gian giữa ngày và đêm bằng nhau. Ngược lại, khi Lạc đạo dịch chuyển về Hạ chí thì bắt đầu chuỗi thời gian ngày dài hơn đêm (thời điểm này thời gian ban ngày ở HN đo được 13 giờ 21 phút); còn khi Lạc đạo vận động vào tiết Đông chí thì đêm dài hơn ngày (thời điểm này thời gian ban đêm ở HN đo được 13 giờ 5 phút). Thêm một lý do nữa giải thích cho lý do vì sao người Việt coi trọng hướng Tây Bắc – Đông Nam.

 

Kỳ 4: LỊCH BIỂU THỊNH SUY CỦA 12 KINH LẠC