Những cuộc nghiên cứu địa chất gần đây về An-Tĩnh giải thích cho ta hiểu rõ hơn tiền sử và lịch sử của tỉnh này. Đó là điều tôi xin chứng minh trước tiên dưới đây:

…
Có một trình tự logic về nhận thức. Tất cả mọi môn học đều phải bắt đầu từ cái cụ thể rồi mới đến cái khái quát. Đảo ngược trình tự ấy chỉ gây ra tình trạng hỗn độn.
...

...
Để kết thúc bài Dẫn nhập quá dài này, tôi xin nói: "Người ta chắc chắn sẽ tìm ra trong quyển sách này những sai lầm: Chúng tôi mong được các bạn chứng minh. Quyển sách này sẽ khêu gợi những lời phê bình. Chúng tôi sẽ xem xét những lời đó một cách thiện chí. Người ta sẽ chỉ ra những thiếu sót: Nhưng đề tài là bao la". (édouard Herriot: - Sáng tạo).
...

Những tư liệu chủ yếu về thời kỳ tiền sử của An-Tĩnh là "những gò vỏ hàu"...

Có những danh lam và thắng tích của An-Tĩnh xưa nhắc lại các thời kỳ đô hộ của người Trung Quốc. Vả chăng muốn làm sống lại thời thượng cổ của Đại Việt (An Nam), cần phải tra cứu các sử biên niên của Trung Quốc...

...Tiếp theo...
Nam Bắc Triều. - Sự sụp đổ của nhà Tấn và việc lên ngôi của Võ Đế đánh dấu buổi khởi đầu của thời kỳ mà sử Trung Quốc gọi là Nam Bắc Triều...

Ở đây Quốc Tuấn đã đánh một trận phục thù oanh liệt. Thoát Hoan phải bỏ Hà Nội để rút về phía vịnh Hạ Long.

…Tiếp theo…(từ trang 65 – trang 72)

Diễn có nghĩa là “nước chảy dưới đất”. Từ ngữ hoàn toàn đúng đắn này bao hàm một khái niệm quan trọng cần phải nhớ là nó truyền thụ cho ta cái nhận thức trực giác...

...Nhưng Ngọc Hoàng Thượng Đế đã phong cho ta làm thần của biển này. Ta sẽ phù hộ cho vua và chiến thuyền của ngài. Nhà vua sẽ được hưởng sóng êm và sẽ chiến thắng kẻ thù"....

...Tướng nhà Mạc là Nguyễn Quyền xây thành đắp lũy bao quanh núi Hai Vai và các miền lân cận, một vùng đất trũng lòng chảo tự nhiên, rộng mênh mông, luôn luôn ngập nước - vết tích của phần phía Tây đầm phá cũ của Diễn Châu, phòng giữ cho núi này chống lại kẻ địch muốn đến gần. Phan Tích, Lai Quốc Quận công, từ Thanh Hóa đem quân đến để bao vây Nguyễn Quyền, bắt được Quyền làm tù binh và bình định được xứ này....

...

Sông Lam không phải là địa giới thiên nhiên của hai tỉnh mang tính hành chính giữa Nghệ An và Hà Tĩnh ngày nay, mà chính là núi Hồng Lĩnh, "Dãy núi Bến Thủy" của các nhà địa chất học...

...Nguyễn Biên và con thứ là Nguyễn Xí và mười lăm người con trai của Nguyễn Xí đã đóng góp cho bốn vị vua đầu tiên của Triều Lê)...

...Trong đền hình trang trí duy nhất là một bức hoành phi treo trên bàn thờ có bốn chữ: "Hồng Sơn thế phả".
...

... Hoành phi và câu đối cho ta biết được ít nhiều về cái gọi là vinh hoa trong cuộc đời của Xuân Quận công.
...

...Đến lượt mình các con hãy làm việc nghĩa và như thế ở bất kỳ chỗ nào được gọi ra phò dân cứu nước, các con sẽ làm cho đời thái bình....