Trích trong cuốn “Triết nhân và đệ tử” của Nguyễn Văn Sâm
Khi ngắm hoa, phải có bạn hào phóng
Khi xem gái đẹp, phải có bạn thanh đạm tao nhã,
Khi lên núi du lãm, phải có bạn phóng khoáng, cởi mở,
Khi chơi thuyền, phải có bạn khoáng đạt,
Khi ngắm trăng, phải có bạn trầm tĩnh kín đáo,
Khi xem tuyết, phải có bạn xinh tươi,
Khi uống rượu, phải có bạn đồng điệu hào phóng.
Thuật bình :
Trong đời, không thể không có bạn.
Bạn cũng ví như tay chân của mình, có thể giúp mình trong nhiều mặt. đương nhiên phải có một tiền đề, chính anh cũng là một người bạn.
Đúng vậy, trong cuộc sống, chúng ta có thể lâm vào tình trạng thế này: công việc nhiều lại gấp, chúng ta chỉ mong sao có thêm mấy cánh tay, mấy cái đầu. chính vì như vậy, người ta mới cần kết bạn để tăng cường năng lực cho mình.
Ví dụ, ta không ở một nơi nào đó nhưng lại có việc phải giải quyết ở đó. Ta không biết về cái ngành đó, nhưng lại cần phải làm việc đó. Làm sao đây? Lúc đó sẽ thấy rõ bạn bè là đáng quý như thế nào. Vì vậy người ta mới nói: Bạn nhiều dễ làm việc, không có bạn một bước cũng khó đi.
Có người sẽ hỏi, thế thì kết bạn không phải là việc làm bỉ ổi lắm sao? Đúng thế, kết bạn là vì mình, mình thấy khó khăn mới cần người giúp đỡ. Còn cái gì cũng tự mình giải quyết được cả thì còn cần bạn làm gì?
Nhưng, trên đời việc gì cũng phải có đi có lại, lại mà không đi thì không phải là lễ nữa. anh cần người khác giúp đỡ, nhưng người khác cũng cần anh giúp đỡ. Vì thế chỉ cần anh phát huy bản lĩnh của mình, giúp đỡ người khác, người khác cũng sẽ tự nhiên đến giúp đỡ anh. Về điểm này, mọi người là bình đẳng, cho nên sẽ không cảm thấy bỉ ổi hay không bỉ ổi.
Tuy vậy, bạn có nhiều lọai, cho nên tốt nhất là trong những trường hợp cụ thể, làm bạn với những người cụ thể thì mới có ý nghĩa. Nếu không khi anh đang hứng, bạn anh dội cho một gáo nước lạnh thì thật là khó xử.
Cũng giống như, khi thưởng thức hoa đẹp, thì nên có một người bạn hào phóng cùng thưởng thức để anh khỏi đắm chìm trong chuỗi ý nghĩ chủ quan, như vậy mới có thể thưởng thức cái đẹp một cách thanh tao trọn vẹn.
Khi xem người đẹp, nhất định phải có bạn thanh đạm thanh nhã. Nếu là một người bạn háu ăn, dục vọng quá mạnh, vừa thấy gái đẹp là muốn này nọ thì thật là vô vị.
Thật sự muốn thưởng thức vẻ đẹp người con gái, cái cần trước hết là dứt trừ dục vọng. Khi dục vọng chiếm hữu quá mạnh, thì sẽ không còn ranh giới, khoảng cách gì nữa, làm sao có thể thưởng thức nét đẹp của người con gái?
Khi lên núi du ngoạn, nên hẹn cùng đi với bạn hào phóng, cởi mở. Khi anh nâng chén hóng gió, có bạn tâm đầu ý hợp với anh, thì cuộc chơi sẽ đầy ý thơ.
Khi cưỡi thuyền lướt trên mặt nước anh cần người bạn tính tình khoáng đạt.
Khi gặp trời trong trăng sáng, nâng chén ngắm trăng, bên cạnh anh là một người bạn trầm tĩnh, kín đáo, không quá nhiều lời, không cần phải miêu tả cái này bình phẩm cái khác.
Khi trước mặt anh là một biển tuyết mênh mông trắng xóa không bờ bến, anh cảm thấy lòng mình như thoáng rộng hơn, hồn mình như sảng khoái hơn? Lúc ấy bên cạnh anh là một người đẹp như hoa, trang phục một màu tươi đỏ, tà áo bay bay theo gió trên nền tuyết trắng ngời ngời thì còn gì tuyệt hơn nữa?
Đúng như hình ảnh Tiết Bảo Cầm được khắc họa trong kiệt tác “Hồng lâu mộng”. Sau khi đại quan viên bị thiêu rụi, biến thành một bãi hoang trống trơn, một trận tuyết lớn ập xuống, mặt đất trở thành một biển tuyết mênh mông trắng xóa sạch tinh. Tuyết Bảo Cầm với tấm khăn choàng rộng đỏ thắm nổi lên tươi rói sống động trên cái thế giới trắng ngần ấy…Thật đúng là cảnh bạch tuyết hồng mai.
Khi uống rượu phải uống với bạn hào phóng đồng điệu. Nếu uống rượu với anh là một người ngờ nghệch, đần độn, hoặc một người đang đầy lòng oán hận vì một việc gì đó, một người đang muốn mượn rượu gây sự, chửi đổng thì tình cảnh sẽ như thế nào, chắc không cần phải nói. Mọi hứng thú sẽ tan biến và rượu gì thì cũng đắng nghét.
Nếu có bạn có tâm hồn đồng điệu với mình nâng chén nối vần, nhã ý sẽ nhờ hơi rượu mà thăng hoa thì bữa rượu sẽ là một sự hưởng thụ tốt đẹp nhất, trọn vẹn nhất.
Đúng vậy, những loại bạn khác nhau, trong những trường hợp khác nhau sẽ có tác dụng khác nhau. Để cuộc sống chúng ta tốt đẹp hơn, việc chọn bạn không thể không thận trọng.
Trương Triều viết trong điều thứ tám “U mộng ảnh” :
Thượng nguyên phải uống với bạn hào hoa,
Đoan ngọ uống với bạn đẹp người đẹp nết,
Thất tịch* uống với bạn đồng điệu,
Trung thu uống với bạn hào phóng thanh đạm,
Trùng cửu* uống với bạn phóng khoáng.
Có thể coi đây là sự bổ sung và phát triển ý của Ngô Tòng Tiên trong điều này.
==============
*Thất tịch : tức là ngày 7 tháng 7 – ngày Ngưu Lang và Chức Nữ được gặp nhau. Ngày Thất Tịch là ngày valentine - ngày lễ tình yêu của phương Đông (Trung Quốc và các nước lân cận). Ngày này ở Trung Quốc còn là ngày khoe tài của các cô gái, theo truyền thống các cô gái TQ sẽ tổ chức lễ hội để thi thố tài năng của mình trước các chàng trai.
*Trùng cửu : tức là ngày 9 tháng 9, theo một sự tích của Trung Quốc thì bắt đầu là chuyện một gia đình lên núi lánh nạn trời giáng vào ngày 9.9, sau dần trở thành ngày tết dành riêng cho “Tao nhân mặc khách” lên núi uống rượu làm thơ, ngày này mỗi người đều đeo nơi ngực áo một nhánh thù du (một loại tiêu) và rượu phải là rượu hoa cúc.
