Lược trích từ "Kho tàng truyện dân gian Xứ Nghệ"
Phan Điện sinh năm 1874, mất năm 1945, quê xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, là một nhà nho, nhà thơ trào phúng xuất sắc của Xứ Nghệ.
Ngót nửa thế kỷ, tiếng tăm về thơ và tài ứng xử của Ông được truyền tụng không chỉ ở Xứ Nghệ mà cả xứ Bắc Kỳ, Trung Kỳ. Đặc biệt trong đó có những mẩu chuyện về tài nghệ dùng chữ nghĩa, mánh khóe thông minh để đã phá thói đời, đã gây nên tiếng cười đầy ý nghĩa giáo dục trong nhân gian. Dưới đây là một số câu chuyện ghi chép về Phan Điện
Phan Điện và quan Tri phủ Đức Thọ
Chiều hè, quan Tri phủ Đức Thọ thường ngồi xe kéo gọng đồng, bắt lính lệ kéo đi dạo quanh phủ. Dân gặp quan thì phải cúi chào kính cẩn, còn quan thì ngồi trên kiệu ưỡng bụng, mặt lạnh như tiền, không nhìn xuống. Một hôm, mới ra khỏi cổng, quan gặp một ông già cúi mình lễ phép:
- Bẩm quan lớn ạ!
Tất nhiên là quan phớt lờ. Kiệu đi đến chỗ ngoặt, lại thấy ông già xuất hiện, cúi mình lễ phép:
- Kính chào quan lớn ạ!
Quan vẫn không nhếch mép. Xe quan đi tiếp đến một ngã ba đông người, ông già ban nãy lại tiếp tục xuất hiện, cúi gập mình dõng dạc chào to:
- Con xin kính chào quan lớn ạ!
Quan đã liếc thấy ông già chào mình ban nãy, nhưng vẫn không thay đổi sắc mặt lạnh lùng. Ông già quay lại phân bua với mọi người:
- Thằng đếch mô chớ nỏ phải quan bay ạ! Hèn chi mà tau chào tới ba lần không mở mồm.
Dân khúc khích nhìn nhau cưới, quan hỏi lính:
- Lão già kia là ai mà láo vậy?
- Cái cụ Phan Điện bữa trước chào quan đó ạ!
Nghe vậy, quan liền giục:
- Thôi, đi nhanh nhanh lên !
Một hôm Tri phủ Đức Thọ đi hành lạc dọc đê La Giang, dân chúng ai cũng sợ sệt cúi rạp chào quan. Riêng Cụ Phan Điện tay chống nạnh, mắt nheo nheo nhìn quan có ý diễu cợt, biết tiếng cụ Điện nên quan những muốn dằn mặt:
- Tên kia ! Sao thấy quan lớn mà không chào lại đứng trơ ra mà nhìn thế?
- Bẩm! quả là con mắt mũi có kém, sợ không phải quan mà chào lại hóa ra trông gà hóa quốc,mắc phải tội châm chọc quan thì khổ thân con ạ.
- Cái mặt tao ai chẳng lạ gì, mà mày lại…hả! – quan nổi nóng
- Dạ khi con đã thấy rõ ặt quan thi chẳng lạ gì cái mặt quan lớn, đàng này…
Biết đã mắc lỡm Phan Điện, quan đành ngậm bồ hòn làm ngọt, dịu giọng;
- Thôi lần nay ta tha cho, lần sau gặp quan nhớ phải chào cho lễ phép nghe chưa.
Dạ con nhớ ạ!
Vài hôm sau, đám rước quan tri phủ lại đi trên đê. Bỗng nhiên một cụ già chạy vội chạy vàng từ dưới sông lên, râu tóc còn rỏ nước ròng ròng, lom khom kính cẩn:
- Dạ bẩm quan lớn ạ!
Quan thấy cụ Điện trần truồng, điên tiết quát lớn:
- Thằng kia! Sao mày vô lễ thế?
- Thưa…bẩm…
- Thưa với bẩm cái gì, có mặc quần áo vào không!
- Bẩm, con đang tắm dưới sông, bỗng thấy quan lớn đi qua, nhớ lời quan dặn hôm trước, con sợ chậm nên thành ra phải chạy vội…
Quan biết mình lại bị mắc lỡm Phan Điện, nên thúc lính đi vội.
Còn nữa…
